VINPA

Ngân sách dành cho trợ cấp nhiên liệu dự kiến sẽ vượt quá mức chi ngân sách nhà nước năm 2014 của Indonesia do tỷ giá đồng rupia thay đổi và lượng tiêu thụ nhiên liệu trong nước vượt ngoài dự tính của chính phủ.

(Ảnh minh họa)

Theo bài viết trên tờ Jakarta Post số ra mới đây, chuyên gia kinh tế Rangga Cipta cho rằng trợ cấp giá nhiên liệu chính là một nguyên nhân lớn gây ra mất cân bằng thương mại và gây tổn hại nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội của quốc gia vạn đảo.

Theo ông Rangga Cipta, với thực trạng tiêu thụ nhiên liệu ngày càng tăng, Indonesia - quốc gia trợ cấp nhiên liệu lớn thứ ba trên thế giới sau Saudi Arabia và Iran, một lần nữa buộc phải xem lại chính sách trợ cấp nhiên liệu được đưa ra từ năm 1967.

Tác giả cho rằng chính sách trợ cấp nhiên liệu sai lầm không chỉ là nguyên nhân gây bất ổn tài chính mà còn dẫn đến sự mất cân bằng thương mại mãn tính. Chính sự mất cân bằng thương mại toàn cầu đã gây rắc rối cho các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và khu vực châu Âu...

Trợ giá khiến cho gia xăng dầu trong nước thấp hơn nhiều lần so với mặt bằng giá chung của thế giới khiến tiêu thụ nhiên liệu vượt mức cho phép là không thể tránh khỏi. Trong khi chính phủ phải đáp ứng được nhu cầu nhiên liệu, nền kinh tế đồng thời phải đón nhận rủi ro từ cú sốc tiền tệ và giá dầu.

Thực tế, Indonesia là nước nhập khẩu ròng dầu mỏ kể từ năm 2002, làm tăng rủi ro về mất cân bằng tài chính và thương mại. Chính phủ có thể dễ dàng tăng thuế, giảm chi tiêu công để bù đắp thâm hụt tài chính nhưng chính sách này sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế, gây tổn thương đến tăng trưởng.

Ngoài ra, mỗi một đồng rupiah dành cho trợ cấp nhiên liệu được chi tiêu, cơ hội để đầu tư cơ sở hạ tầng tốt hơn và chi tiêu giáo dục giảm xuống. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB), Indonesia xếp hạng 44 về dịch vụ hậu cần năm 2007 và tụt xuống hạng 53 trong số 160 quốc gia hiện nay.

Cơ sở hạ tầng yếu kém khiến nền kinh tế có chi phí cao, gây tốn kém cho các nhà sản xuất trong khi cơ hội tận dụng nguồn nhân lực chất lượng với năng suất cao hơn cũng sẽ bị bỏ lỡ nếu ngân sách dành cho trợ cấp nhiên liệu liên tục tăng.

Hiện nay, tỷ lệ nhập học ở bậc trung học phổ thông của Indonesia chỉ đạt 77% dân số trong khi tỷ lệ này ở bậc đại học chỉ đạt 23%. Vì vậy, sẽ không có gì ngạc nhiên khi quốc gia “vạn đảo” chỉ xếp hạng 121 trong số 185 quốc gia về chỉ số phát triển con người của Liên hợp quốc vào năm 2013.

Tác giả nói rằng để đối phó với các vấn đề tài chính, các nhà hoạch định chính sách có thể tăng mức trần nợ công trong khi phải hy sinh một số chỉ tiêu khác vì mỗi khoản nợ phát sinh sẽ đẩy chi phí đi vay cao hơn.

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thị phần hàng hóa xuất của Indonesia vẫn dừng ở mức 0,8-1% trong 64 năm qua, trong khi với tầng lớp trung lưu rất lớn, nhu cầu tiêu dùng nội địa mạnh đang biến quốc đảo trở thành thị trường tiềm năng cho các đối tác thương mại.

Thực tế này cho thấy câu chuyện mất cân bằng thương mại toàn cầu trở nên rõ ràng hơn khi nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng các đối tác thương mại chính của Indonesia như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc với sự can thiệp của chính phủ đã chiếm lĩnh phần lớn thị phần thương mại toàn cầu.

Hầu hết chính phủ các nước này hỗ trợ doanh nghiệp thông qua chi phí vay vốn, chi phí lao động thấp hơn nhiều so mức bình thường để giảm chi phí sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh sản phầm nhằm dễ dàng phân phối trên thị trường toàn cầu.

Nhật Bản hiện là một trong những nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất của Indonesia, cùng với Trung Quốc và Hàn Quốc, Nhật Bản đã hỗ trợ Ngân hàng Indonesia (BI) thông qua cơ chế hoán đổi tiền tệ lên tới 48 tỷ USD.

Không phải ngẫu nhiên khi tất cả các quốc gia trên trở thành đối tác nhập hàng hóa của Indonesia, với nguồn nguyên liệu dồi dào, Indonesia tăng cường xuất khẩu bù đắp thâm hụt thương mại, đặc biệt là trong giai đoạn giá các mặt hàng chiến lược cao, tuy nhiên sự bùng nổ hàng hóa giữa năm 2011 bắt đầu để lộ ra những tác động thực sự của vấn đề mất cân bằng thương mại. Nguyên liệu thô hiện chiếm khoảng 50% số hàng xuất khẩu của Indonesia trong khi đồng rupiah đang tăng giá khiến khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu giảm xuống.

Để hỗ trợ xuất khẩu, BI đang tăng dự trữ ngoại tệ, ngăn đồng nội tệ quá mạnh, bơm thanh khoản không cần thiết vào nền kinh tế tạo ra những bất ổn mới.

Tác giả kết luận rằng trợ cấp nhiên liệu là nguyên nhân lớn gây ra sự mất cân bằng thương mại của Indonesia với các đối tác thương mại. Tái cân bằng nền kinh tế là cái đích cuối cùng và chắc chắn sẽ mang lại thách thức lớn cho tất cả các nước liên quan đến mất cân bằng thương mại toàn cầu.