VINPA

Theo báo chí Canada, số lượng các chất ô nhiễm có hại bị giải phóng trong quá trình khai thác dầu cát ở miền Tây Canada là cao hơn nhiều so với báo cáo của các công ty.

Các nhà nghiên cứu thuộc trường Đại học Toronto cho biết mức độ phát thải thực tế của các hợp chất thơm đa vòng ngưng tụ (PAH) vào không khí có thể cao gấp 2-3 lần so với các ước tính trước đây. PAH là một nhóm hơn 100 hóa chất khác nhau được hình thành trong quá trình đốt cháy không hết của than, dầu khí và là một trong 10 chất độc hại nhất đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái. Nghiên cứu này cũng nêu ra những câu hỏi mới về độ chính xác của những đánh giá về ảnh hưởng đối với môi trường của dầu cát, và được đưa ra chỉ vài ngay sau khi một báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng dự án xây dựng đường ống Keystone XL (gây tranh cãi) để đưa dầu cát từ Canada đến Texas là ít có ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu và môi trường.

Những ước tính hiện nay, được Chính phủ Canada chấp nhận, không tính đến sự bay hơi của các chất thải PAH từ các bể nước thải, hiện được cho là nguồn ô nhiễm chính. Theo báo cáo của các công ty có trách nhiệm dự báo tác động môi trường của việc khai thác dầu cát, thì vỉa dầu cát Athabasca tại tỉnh Alberta, với trữ lượng dầu thô đã được chứng minh là lớn thứ ba thế giới, chỉ gây ô nhiễm không khí ngang với Greenland, hòn đảo dân cư thưa thớt và không có các ngành công nghiệp lớn.

Công trường khai thác dầu cát (Ảnh: canadianprogressiveworld.com)

Tuy nhiên, theo Giáo sư khoa Vật lý và Khoa học môi trường Frank Wania (tác giả chính của nghiên cứu từ trường Đại học Toronto kể trên), thì báo cáo của các công ty là không đầy đủ. Ông Wania nói: “Nếu sử dụng mức khí thải được báo cáo chính thức tại các khu vực sản xuất dầu cát, thì các số liệu về khí thải thường rất thấp. Chỉ khi tính một cách chính xác và đầy đủ lượng khí thải thì người ta mới có thể đánh giá được tác động của nó đối với môi trường và nguy cơ đối với con người.” Các nhà nghiên cứu đã so sánh số liệu khí thải từ những báo cáo đánh giá ảnh hưởng môi trường mà các công ty Canada phải trình lên chính phủ trước khi bắt đầu các dự án khai thác dầu cát tại Athabasca với số liệu thực tế của các nhà khoa học, cũng như Bộ Môi trường Canada, và thấy rằng số liệu của các công ty thường thấp hơn nhiều số liệu thực tế do họ không tính mức độ phát thải PAH từ các bể nước thải do khai thác dầu cát.

Theo Jonathan Martin, Phó Giáo sư chuyên ngành chất độc môi trường tại trường Đại học Alberta, tính chất vật lý của các chất PAH là nếu gặp nước, chúng sẽ bay hơi vào bầu khí quyển. Tuy nhiên, các đánh giá ảnh hưởng môi trường hiện nay hoàn toàn không tính đến điều này, tức là không tính đến mức độ ô nhiễm trên các bể nước thải từ khai thác dầu cát.

Bộ Môi trường Canada rất quan tâm tới phát hiện mới này và đã đồng ý tài trợ cho việc tiếp tục nghiên cứu. Với trữ lượng dầu thô lớn thứ ba thế giới sau Venezuela và Saudi Arabia, Canada dự báo việc khai thác dầu cát sẽ mang lại khoảng 2.000 tỷ USD trong hai thập niên tới.

Trong một thông tin có liên quan, trước đó, ngày 31/1, Bộ Ngoại giao Mỹ vừa chính thức khẳng định việc xây dựng đường ống dẫn dầu Keystone XL nối Canada với Mỹ sẽ không gây ra tác động đáng kể. Báo cáo cho rằng việc xây dựng tuyến đường ống này sẽ có rất ít rủi ro, và nhấn mạnh nếu dầu thô không được xuất khẩu qua Mỹ thông qua đường ống dẫn dầu này thì sẽ phải theo một cách khác với khối lượng cũng như khí thải gây hiệu ứng nhà kính không hề giảm. Kết luận này của Bộ Ngoại giao Mỹ có thể sẽ tạo tiền đề cho Tổng thống Barack Obama phê chuẩn dự án đầy tham vọng này.