VINPA

Đã gần nửa năm kể từ ngày chín doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu nhận được quyết định ấn định (thực chất là truy thu) thuế đối với lượng xăng dầu tạm nhập tái xuất không hết chuyển qua tiêu thụ nội địa năm 2012. Số tiền gần 300 tỉ đồng đã phải nộp song những kiến nghị xung quanh căn cứ pháp lý về quyết định truy thu thuế vẫn chưa chấm dứt.

Lại “thời điểm tính thuế”

Trung tuần tháng 11, Hiệp hội Xăng dầu Việt nam vẫn tiếp tục làm đơn gửi Thủ tướng kiến nghị về việc bị Bộ Tài chính truy thu thuế nhập khẩu xăng dầu năm 2012 đối với các lô hàng tạm nhập tái xuất chuyển sang tiêu thụ nội địa. Chín thành viên của Hiệp hội này, một mặt vẫn đóng gần 300 tỉ đồng tiền thuế để không bị phạt, một mặt vẫn kiến nghị Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính rút lại Thông báo 17060/BTC (7-12-2012) hướng dẫn Tổng cục Hải quan và hải quan các thành phố xác định thời điểm tính thuế đối với xăng dầu chuyển mục đích tiêu thụ(thay tờ khai hải quan mới tại thời điểm tạm nhập thay vì giữ nguyên tờ khai hải quan ban đầu, tính thuế từ lúc chuyển mục đích tiêu thụ). Hiệp hội Xăng dầu yêu cầu số thuế mà các doanh nghiệp bị truy thu đã nộp phải được khấu trừ cho các doanh nghiệp trong các năm tiếp theo.

Ảnh: Internet

Thời điểm tính thuế là nguyên nhân của nhiều phản ứng trong cộng đồng doanh nghiệp thời gian gần đây khi Bộ Tài chính thông qua Tổng cục Hải quan và chi cục hải quan các địa phương rà soát hàng loạt khoản mục thuế đã nộp hoặc được ưu đãi tại các doanh nghiệp. Trường hợp không ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho Nhựa Bình Minh và nhiều doanh nghiệp khác cho dù số doanh nghiệp này làm đúng theo các hướng dẫn của Bộ Tài chính và Cục Thuế TPHCM vẫn chưa có hồi kết. Nay “thời điểm tính thuế” lại xảy ra với các doanh nghiệp xăng dầu. Chín doanh nghiệp xăng dầu phản ứng liên tục trong suốt sáu tháng qua vì việc xác định lại thời điểm tính thuế khiến cho số thuế phải nộp ở mức cao hơn thời điểm mở tờ khai hải quan.

Doanh nghiệp xăng dầu vốn hay bị dư luận phản ứng về sự thiếu minh bạch trong giá nhập khẩu, giá mua, giá bán lẻ xăng dầu (mua thấp, bán cao). Gần đây là hồi tháng 6-2012, Petrolimex đã lợi dụng chính sách nhà nước cho phép được tính thuế tại thời điểm nộp tờ khai đăng ký nhập khẩu để kê khai thuế, làm lợi 64 tỉ đồng cho lô dầu diesel nhập khẩu trong khi lô dầu này chưa về tới cảng. Lý do là ở thời điểm hàng về cảng, thì thuế dầu diesel được điều chỉnh từ 3% lên 6%. Việc này đã khiến Bộ Tài chính phải sửa lại quy định chỉ cho phép doanh nghiệp mở tờ khai hải quan và nộp thuế khi hàng về đến cảng.

Do đã từng lách luật như vậy, các doanh nghiệp xăng dầu dễ bị đặt nhiều dấu hỏi và ít nhận được thiện cảm từ các cơ quan chức năng và người tiêu dùng.

Song, vấn đề là lần bị truy thu thuế xăng dầu chuyển qua tiêu thụ nội địa năm 2012, các doanh nghiệp xăng dầu đã có những căn cứ pháp lý chắc chắn để tiếp tục khiếu nại.

Nguyên nhân xuất phát từ Thông báo số 17060 như đã nói ở trên. Hiệp hội Xăng dầu cho rằng yêu cầu phải thay tờ khai hải quan là trái với Thông tư 194/2010 của Bộ Tài chính quy định “không đăng ký tờ khai mới, doanh nghiệp chỉ chỉ khai và nộp thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt … theo quy định” trong trường hợp hàng hóa tạm nhập nhưng không tái xuất hết, chuyển qua tiêu thụ nội địa. Các doanh nghiệp kinh doanh đã làm đúng quy định này song nay lại bị truy thu.

“Thông báo của Bộ Tài chính không tìm được căn cứ nào để chứng minh quyết định truy thu thuế của mình là đúng”, ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu, nói. Và Cục Kiểm tra văn bản (Bộ Tư pháp) cũng đã vào cuộc, ra văn bản gửi Bộ Tài chính yêu cầu hủy công văn sai trái.

Quy định không căn cứ

Có thể các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lại một lần nữa lợi dụng chính sách khi chuyển từ tạm nhập tái xuất ở thời điểm thuế xăng dầu từ 0-3% (sáu tháng đầu năm 2012) sang tiêu thụ tại thời điểm thuế xăng dầu lên 8-12% (dịp cuối năm) và được xác định giá cơ sở (bán lẻ) tại thời điểm thuế nhập khẩu cao, làm tăng lợi nhuận/giá vốn thực tế. Song vấn đề là tại thời điểm đó, các quy định của các bộ, ngành có nhiều lỗ hổng. Ví dụ như chính sách tạm nhập tái xuất của Bộ Công Thương quy định về thời gian tạm nhập, tái xuất cho một lô hàng đến 180 ngày, ngành thuế cho ân hạn thuế đến 195 ngày để doanh nghiệp có thể nhập lúc thuế thấp, tiêu thụ lúc thuế cao (thời gian khai thuế không phải là lúc nhập về cảng mà là lúc chuyển mục đích sử dụng).

Song, các cơ quan quản lý phải hành xử với doanh nghiệp dựa trên các quy định hiện hành của pháp luật. Căn cứ khi Tổng cục Hải quan giải thích với doanh nghiệp về việc bị truy thu là thực hiện chỉ đạo của Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh (5-4-2013), kết quả kiểm tra sau thông quan … mà không nói rõ là chỉ đạo thế nào, kết quả kiểm tra sau thông quan ra sao, nên việc ấn định thuế là không thuyết phục.

Hơn nữa, các quy định: Nghị định 154/2005/NĐ-CP quy định chi tiết về Luật Hải quan và Thông tư số 194/1020/TT-BTC hướng dẫn nghị định này yêu cầu“không đăng ký tờ khai mới”. Do đó, việc Thông báo số 17060 của Bộ Tài chính yêu cầu phải thay tờ khai mới và tính thuế tại thời điểm thay tờ khai mới thực chất là đã thay đổi cơ chế khai hải quan đã được xác lập tại Thông tư số 194, đồng thời làm thay đổi thời điểm và mức thuế.

Cục Kiểm tra văn bản (Bộ Tư pháp) đã nhận định rằng Công văn số 17060 của Bộ Tài chính là sai trái, yêu cầu bộ này phải hủy bỏ vì nó đã vi phạm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trường hợp Bộ Tài chính thấy những sơ hở của quy định bị doanh nghiệp lợi dụng, thì phải ban hành thông tư thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung Thông tư 194, tương tự như sửa quy định chỉ được phép mở tờ khai tính thuế khi hàng về cảng, thay cho việc mở tờ khai sớm, chứ không được “bẻ” quy định hiện hành, áp thuế đối với doanh nghiệp.