VINPA

Tại phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9 chiều 19/9, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Luật giá (sửa đổi), trong đó đề xuất vẫn duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Quỹ này từng nhiều lần được các doanh nghiệp, chuyên gia đề xuất bỏ.

Luật Giá sửa đổi: Chính phủ đề xuất tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Ảnh: Quách Sơn.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết dự thảo luật bổ sung quy định và đưa thành một điều riêng về bình ổn giá. Việc này để đảm bảo tính khả thi, tránh phát sinh trường hợp hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục bình ổn thì mới lập quỹ. Đây cũng là cơ sở pháp lý để tiếp tục duy trì công cụ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.

Trước đó, Bộ Tài chính - cơ quan soạn thảo dự Luật giá (sửa đổi) khi lấy ý kiến luật này từng đề nghị bỏ Quỹ bình ổn xăng dầu.

Về vấn đề cần thiết duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho biết có 2 loại ý kiến.

Tại phiên thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho hay, đa số ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc cần thiết phải duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu vì cho rằng Quỹ Bình ổn là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, là biện pháp kinh tế, không phải là can thiệp hành chính.

Theo ông Nguyễn Phú Cường, trong bối cảnh hiện nay, khi thị trường xăng dầu của Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường, còn có sự điều hành của Nhà nước, khi quản lý điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước vẫn thông qua giá cơ sở thì việc bỏ Quỹ hiện tại là chưa phù hợp.

Ngoài ra, giá xăng dầu thế giới biến động thì Quỹ Bình ổn đã phát huy vai trò “điều hòa”, góp phần giảm được tần suất và mức điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu. Quỹ này cũng giúp giảm biên độ biến động của giá, từ đó giảm tác động tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh, kiểm soát lạm phát.

Do đó, khi giá thế giới còn biến động khó lường, với điều kiện chống chịu hiện tại của Việt Nam, khi chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu trong nước còn tương đối dài (10 ngày) thì trước mắt vẫn cần thiết phải duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.

Tuy nhiên, cũng theo ông Nguyễn Phú Cường, việc duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu nên có thời hạn và thời điểm. Điều hành quỹ này cũng cần linh hoạt hơn; tăng trách nhiệm quản lý, công khai, minh bạch.

“Cần có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng Quỹ đúng ý nghĩa thực tế” Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường

Nếu vẫn duy trì Quỹ Bình ổn xăng dầu thì chỉ nên nêu trong điều khoản chuyển tiếp, không nhất thiết quy định thành điều khoản riêng như tại dự thảo luật.

Ở chiều ngược lại, có ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ Bình ổn xăng dầu, do đây là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách Nhà nước và nguồn hình thành được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít). Doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu phải mở riêng tài khoản tại ngân hàng để hạch toán thu, chi liên quan đến quỹ này và có trách nhiệm công khai, minh bạch thu, chi từ quỹ.

Giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới. Việc lập quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại mặt hàng có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới không đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường.

Vì thế phát sinh thực tế, thời điểm giá xăng dầu tăng cao, trường hợp Quỹ bị âm, doanh nghiệp vẫn phải chi từ quỹ, thậm chí vay ngân hàng bù vào. Còn khi giá thế giới xuống thấp, giá xăng dầu trong nước lại giảm chậm do phải trích lập quỹ, bù đắp cho phần quỹ âm trước đó.

Thay vì dùng quỹ, Nhà nước có thể sử dụng công cụ khác như thuế, phí hoặc có biện pháp hỗ trợ trực tiếp đối tượng yếu thế, ảnh hưởng nặng nề từ giá xăng dầu tăng cao. Đây cũng là công cụ điều tiết nhiều quốc gia đang áp dụng.

Góp ý sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng Chính phủ cần đánh giá lại hiệu quả việc sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu vừa qua, nên nhiều doanh nghiệp phản ánh việc điều hành chưa linh hoạt, làm giá trong nước chưa bám sát thị trường.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đề nghị Chính phủ cần có báo cáo đánh giá tác động đề xuất giữ Quỹ Bình ổn giá, do đây là vấn đề vẫn còn nhiều ý kiến, quan điểm khác nhau về bỏ hay giữ quỹ này.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, quỹ vừa qua đã cho thấy lợi ích, tác dụng lớn trong ổn định giá xăng dầu trong nước, nhất là trước biến động bất thường của giá thế giới.

Theo ông, để ổn định giá xăng dầu trong nước, hiện ngoài Quỹ Bình ổn này còn có các công cụ khác như thuế, phí, điều tiết nguồn cung… Tuy vậy, “Quỹ Bình ổn xăng dầu là công cụ điều tiết giá xăng dầu hợp lý” nên Chính phủ đề nghị giữ lại quỹ này.

“Thuế, phí chỉ có thể giảm trong ngắn hạn, áp dụng mức thấp trong dài hạn sẽ khó khăn. Chưa kể giảm rồi sau tăng lại cũng không dễ” Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc

Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội thảo luận lần đầu tại kỳ họp thứ 4 vào tháng 10 tới.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, trong quý II (từ ngày 1/4 đến hết ngày 30/6), tổng số tiền trích lập vào Quỹ Bình ổn giá xăng dầu là khoảng hơn 1.007 tỷ đồng, trong khi tổng sử dụng quỹ là trên 526 tỷ đồng.