VINPA

Bộ Công thương vừa công bố dự thảo nội dung sửa đổi Nghị định 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, ngay sau đó, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) đã tổ chức hội thảo góp ý cho nội dung sửa đổi Nghị định 84/2009/NĐ-CP.

Để tìm hiểu rõ hơn về những bất cập trong cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay, cũng như những đề xuất để thị trường kinh doanh xăng dầu ngày một minh bạch hơn, phóng viên Tạp chí Thuế đã phỏng vấn ông Phan Thế Ruệ - Chủ tịch VINPA.

Chủ tịch VINPA - Ông Phan Thế Ruệ

Ông đánh giá như thế nào về những ưu, khuyết điểm của Nghị định 84/2009/NĐ-CP?

Trước hết phải khẳng định, Nghị định 84 có những ưu điểm rõ rệt, đó là đã bao phủ hết các nội dung kinh doanh xăng dầu; thương nhân đầu mối được quyết định giá bán buôn và điều chỉnh giá bán lẻ; đảm bảo nguồn cung ứng năng lượng cho nhu cầu xã hội; từng bước tạo cho người tiêu dùng làm quen với việc thay đổi giá bán lẻ xăng, dầu phù hợp với diễn biến giá cả của thị trường khu vực và thế giới. Quan trọng hơn, Nghị định 84 đã góp phần đa dạng hoá các thương nhân đầu mối thuộc nhiều thành phần kinh tế, bước đầu tạo ra thị trường kinh doanh cạnh tranh. Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận việc thực hiện Nghị định 84 còn nhiều bất cập, đó là Nhà nước không thực hiện việc ổn định thuế nhập khẩu mà sử dụng thuế như một công cụ điều chỉnh giá bán lẻ làm giá xăng dầu trong nước không vận hành theo cơ chế thị trường, dẫn đến tình trạng lúc tăng thì cao và nhanh, lúc giảm lại nhỏ giọt, khiến dư luận không đồng tình. Trong thời gian qua, Nhà nước chưa thực hiện đầy đủ quyền định giá của DN theo Điều 27 của nghị định. Thực tế từ năm 2009 đến nay, DN chỉ được quyết định giá 4 lần theo cơ chế hậu kiểm, 5 lần theo cơ chế đăng ký giá chờ phê duyệt. Từ năm 9/8/2010 đến nay, giá bán trong nước vẫn do Bộ Tài chính quy định. Việc trích lập Quỹ bình ổn (QBO) thông qua giá bán lẻ, song chưa làm rõ các nguyên tắc quản lý, quy mô và việc sử dụng quỹ là thiếu hợp lý. QBO đã bị lạm dụng để điều tiết giá bán lẻ dẫn đến tình trạng nén giá. Điển hình từ 27/2 đến 28/3/2013, giá thế giới lên cao, Nhà nước đã trích QBO tới 2.000 đồng/lít. Tuy nhiên vào thời điểm giá thế giới giảm nhưng QBO hết, do đó Nhà nước buộc phải tăng giá trong nước lên 1.400 đồng/lít, gây sốc cho nền kinh tế và bất bình về cách điều tiết trong dư luận xã hội.

Đối với các tổng đại lý và đại lý kinh doanh xăng dầu, một số quy định trong Nghị định 84/2009/NĐ-CP rất khó thực hiện nếu không nói là không thể thực hiện được. Đơn cử quy định tổng đại lý phải sở hữu, đồng sở hữu hay thuê sử dụng từ 5 năm trở lên kho chứa 5.000m3 là chưa sát với tình hình thực tế. Bởi vì, để có một kho chứa xăng như vậy, tổng đại lý phải cần có một diện tích đất lớn khoảng 1 ha; kinh phí đầu tư không dưới 30 tỷ đồng và thời gian thực hiện dự án không dưới 3 năm. Đây là khoản đầu tư quá lớn đối với hầu hết các DN muốn tham gia kinh doanh xăng dầu. Chưa hết, nghị định còn nêu rõ mỗi đại lý hoặc tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng với một thương nhân đầu mối là thiếu công bằng, vì bản chất hợp đồng làm đại lý hoặc tổng đại lý là mua đứt bán đoạn, trong đó các đại lý hoặc tổng đại lý phải tự chịu rủi ro trong kinh doanh, tự đầu tư xây dựng hệ thống cửa hàng mà không nhận được sự hỗ trợ nào từ thương nhân đầu mối. Trên thực tế quy định này cũng không được thực hiện.

Theo quan điểm của VINPA, nên sửa đổi Nghị định 84/2009?NĐ-CP theo hướng nào, thưa ông?

Việc sửa đổi Nghị định 84 phải đảm bảo hoạt động kinh doanh xăng dầu được vận hành theo đúng cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước; tạo ra khung pháp lý thúc đẩy thị trường xăng dầu Việt Nam nhanh chóng tiếp cận với thị trường khu vực và thế giới; đảm bảo lợi ích giữa Nhà nước, DN và người sử dụng, đồng thời đảm bảo nguồn thu ổn định cho NSNN và an ninh năng lượng. Để nâng cao chất lượng hoạt động kinh doanh xăng dầu, Nghị định 84 sửa đổi không để các DN kinh doanh xăng, dầu bị lỗ do cơ chế; tạo điều kiện cho người sử dụng có được thông tin minh bạch về giá bán lẻ xăng, dầu để tránh những bức xúc cho người tiêu dùng tại các thời điểm tăng, giảm giá. Ngoài ra, nội dung sửa đổi cần được quy định cụ thể, minh bạch, dễ hiểu cho các DN kinh doanh xăng dầu, cơ quan quản lý, thanh tra kiểm soát và người sử dụng, tránh trường hợp dưới nghị định lại có nhiều văn bản hướng dẫn, gây khó khăn cho DN, cũng như khó hiểu cho người tiêu dùng.

Để thực hiện được mục tiêu đó, ông có đề xuất gì để Nghị định 84/2009/NĐ-CP sửa đổi, ngày càng đơn giản, minh bạch và dễ thực hiện hơn?

Về thuế suất, VINPA kiến nghị nên sửa đổi bổ sung Điều 25 theo hướng ổn định thuế nhập khẩu trong từng năm trên cơ sở dự báo giá thế giới bình quân năm, sản lượng nhập trong năm và khung thuế suất hợp lý. Như vậy sẽ đảm bảo được nguồn thu NSNN, tạo điều kiện để người tiêu dùng và cơ quan chức năng giám sát giá cơ sở. Đối với DN sẽ thuận tiện cho việc quyết định giá bán, ngăn chặn được những hành vi trong tạm nhập, tái xuất xăng dầu, cũng như đầu tư kiếm lời sau mỗi lần tăng thuế nhập khẩu.

Bên cạnh đó, VINPA đề xuất nên bỏ QBO giá vì khi thương nhân đầu mối được quyền quyết định giá bán xăng dầu và người dân chấp nhận giá bán xăng dầu theo cơ chế thị trường, khi đó việc lập QBO là không cần thiết. Việc bỏ quỹ sẽ làm giảm bớt và ổn định các yếu tố cấu thành giá bán, làm minh bạch giá bán lẻ xăng dầu. Nếu Nhà nước bỏ QBO giá và giữ thuế suất ổn định theo năm thì khi các yếu tố cấu thành giá cơ sở giảm thì tối đa trong 10 ngày các DN đầu mối phải giảm giá bán lẻ tương ứng, không hạn chế thời gian giữa 2 lần giảm và số lần giảm. Nếu giá thế giới biến động làm cho giá cơ sở tăng < 3% so với giá bán lẻ thì DN được quyền chủ động tăng giá tương ứng. Trường hợp giá tăng từ 3-7%, các DN được tăng giá 3% cộng với 60% của mức tăng giá từ 3-7%. 40% còn lại, Nhà nước sẽ bù lỗ cho DN đầu mối. Trường hợp giá cơ sở tăng trên 7% hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển KTXH, Nhà nước áp dụng các biện pháp bình ổn giá theo luật định.

Trường hợp QBO giá vẫn tiếp tục được sử dụng và giữ ổn định thuế nhập khẩu trong năm thì nên đổi tên thành Quỹ dự trữ tài chính do Thủ tướng ban hành quyết định riêng về nguyên tắc trích lập, quản lý, sử dụng quỹ. Việc hình thành quỹ này có thể lấy từ 2 nguồn: trên cơ sở tăng chi phí định mức, DN kinh doanh xăng dầu trích 0,5% doanh số để trích lập quỹ (tương đương 130 đồng/lít xăng); hoặc trích lập một khoản lợi nhuận trước thuế của DN.

Xin cảm ơn ông!

Theo TCT online