VINPA

Giá dầu lao dốc mạnh kể từ năm 2015, nhưng nếu điểm lại những năm lịch sử đầy thăng trầm thì đây không phải là lần đầu tiên giá dầu rơi vào cảnh trồi sụt.

Những năm tháng thăng trầm của thị trường dầu mỏ thế giới. Ảnh: Bloomberg

Năm 2015 có thể được coi là một năm đầy biến động đối với thị trường năng lượng thế giới, khi giá dầu sụt giảm đến hơn 30% giá trị trước những quan ngại kéo dài về tình trạng nguồn cung quá dư thừa trong khi nhu cầu đình trệ.

Sang đến năm 2016, tình hình cũng không khả quan hơn khi giá “vàng đen” tiếp tục để mất thêm 20% và thậm chí có lúc đã rơi xuống dưới ngưỡng 30 USD/thùng, mức thấp kỷ lục của hơn 12 năm.

Những diễn biến bất ổn kể trên đang thổi bùng lên những quan ngại về tương lai của thị trường năng lượng thế giới. Tuy nhiên, nếu điểm lại những năm lịch sử đầy thăng trầm thì đây không phải là lần đầu tiên giá dầu rơi vào cảnh trồi sụt không ngừng như hiện nay.

1973: Chiến tranh Yom Kippur và cú sốc đầu tiên

Khi nói về cú sốc đầu tiên trên thị trường dầu mỏ, người ta không thể không nhắc đến cuộc tấn công phối hợp của quân đội Ai Cập và Syria nhằm vào Israel vào đúng ngày Yom Kippur (6/10/1973), một trong những ngày lễ linh thiêng nhất trong năm của người Do Thái.

Ngay sau khi chiến tranh nổ ra, sáu thành viên vùng Vịnh thuộc Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) đã quyết định tăng giá dầu thêm 70%.

OPEC còn sử dụng dầu thô như một “vũ khí chính trị” khi ra sắc lệnh cấm vận đối với những nước phương Tây được cho là ủng hộ Israel, khiến giá dầu tiếp tục tăng “phi mã” và gây ra cuộc khủng hoảng dầu thô chưa từng có trên thế giới.

Hậu quả là đến tháng 12/1973, giá dầu thô đã tăng gấp bốn lần so với mức được ghi nhận trong ba tháng trước đó, lên 11,65 USD/thùng (tương đương khoảng 60 USD/thùng tính vào thời điểm tháng 1/2016).

1979: Cơn hoảng loạn mới và cú sốc thứ hai

Đến năm 1979, thị trường năng lượng tiếp tục đối mặt với đợt hoảng loạn thứ hai do chịu tác động kép từ cuộc cách mạng Hồi giáo Iran và chiến tranh giữa Iran-Iraq trong giai đoạn những năm 1980-1988, qua đó cuốn giá dầu vào một chu kỳ tăng giá mới.

Đến cuối năm 1979, giá dầu đã nhảy vọt lên 40 USD/thùng (tương đương khoảng 127 USD/thùng trong năm 2016), buộc các quốc gia tiêu thụ dầu mỏ phải đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn năng lượng.

1986: Cuộc chiến giá cả

Năm 1986, kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại đã kéo giá dầu vào vòng quay giảm giá trong khoảng thời gian từ tháng 12/1985 đến cuối năm 1986, bất chấp việc OPEC đã nhiều lần cắt giảm sản lượng.

Thị trường năng lượng trong cuộc chiến giá cả. Ảnh: japantimes.co.jp

Cũng trong giai đoạn này, thị trường năng lượng bước vào một cuộc chiến về giá cả khi hai “ông lớn”về dầu mỏ của OPEC là Kuwait và Saudi Arabia quyết định “mở van” dầu, khiến “vàng đen” ngập tràn trên thị trường thế giới.

Giá dầu từ đó rơi tự do xuống chỉ còn 8 USD/thùng (tương đương 17 USD/thùng ngày nay), buộc các quốc gia ngoài khối OPEC phải cắt giảm sản lượng dầu của mình. Tuy nhiên sau đó giá “vàng đen” đã leo lên 40 USD/thùng (tương đương mức giá khoảng 71 USD/thùng ngày nay) vào cuối năm 1990 ngay trước khi chiến tranh vùng Vịnh xảy ra.

1997: Sản lượng tăng mạnh

Vào tháng 11/1997, bất chấp tâm bão khủng hoảng tài chính châu Á, OPEC vẫn “lạnh lùng” tăng sản lượng dầu thêm 10%, khiến giá dầu giảm 40% xuống dưới ngưỡng 10 USD/thùng (tương đương 14,5 USD/thùng ngày nay) vào cuối năm 1998.

Giá dầu giảm đã đặt OPEC vào “thế bí” và tổ chức này đã mất đến gần 1 năm rưỡi để giải quyết tình trạng khó khăn, trong đó có việc cắt giảm mạnh sản lượng dầu bất chấp nhu cầu tăng cao. Đến tháng 9/2000, dầu được giao dịch ở mức 32 USD/thùng (tương đương 44 USD/thùng ngày nay).

2004-2007: Địa chính trị và cơn bão Katrina

Từ giữa năm 2004, giá dầu tăng do những căng thẳng địa chính trị trên toàn cầu, trong đó có cuộc tấn công vào các khu sản xuất dầu của Iraq, những bất ổn gia tăng ở Trung Đông và tình trạng bất ổn xã hội tại Nigeria và Venezuela, hai nước sản xuất dầu lớn của thế giới.

Tuy nhiên, đến tháng 10/2004, thị trường năng lượng thế giới lại rơi vào cú sốc dầu lửa thứ ba khi giá dầu tăng vượt 50 USD/thùng (tương đương trên 62 USD/thùng hiện nay) và thậm chí còn chạm ngưỡng 70 USD/thùng (84 USD/thùng) vào tháng 8/2005 sau khi cơn bão Katrina đổ bộ vào các cơ sở lọc dầu ở Vịnh Mexico.

2008: Giá dầu lập đỉnh cao của mọi thời đại

Nối tiếp đà đi lên mạnh mẽ này, giá dầu đã tăng xuyên ngưỡng 100 USD/thùng (tương đương 112 USD/thùng ngày nay) vào tháng 1/2008 trong bối cảnh nguồn dự trữ dầu thô ở Mỹ sụt giảm và kinh tế Trung Quốc tăng trưởng mạnh mẽ.

Giá dầu từng vượt ngưỡng 100 USD/thùng. Ảnh: THX-TTXVN

Trong những tháng tiếp theo đó, giá dầu tiếp tục leo thang khi đồng USD đi xuống so với các đồng tiền chủ chốt khác (dầu mỏ được định giá bằng đồng USD). Vào ngày 11/7/2008, giá dầu leo lên mức cao nhất trong lịch sử là 147 USD/thùng (tương đương 157,5 USD/thùng ngày nay).

2008-2009: Khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn ở Mỹ

Tuy nhiên, đến nửa cuối năm 2008, khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tồi tệ bắt nguồn từ khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn ở Mỹ đang khiến cả thế giới điêu đứng, giá dầu lại tiếp tục rơi vào một vòng xoáy giảm giá khác khi để mất đến 2/3 giá trị và rơi xuống chỉ còn 32 USD/thùng (36 USD/thùng hiện nay) trong tháng 12/2008.

2011: Nội chiến Lybia

Năm 2011, một trong những nhà sản xuất dầu lớn của thế giới Libya rơi vào nội chiến đã gây cản trở hoạt động sản xuất dầu và đẩy giá “vàng đen” tăng 35% trong giai đoạn từ tháng 1-3/2011, lên mức 127 USD/thùng (tương đương 135 USD/thùng ngày nay).

Sau đó, thị trường năng lượng lại tiếp tục tăng vọt một lần nữa vào tháng 2/2012 sau khi phương Tây áp đặt các lệnh cấm vận lên Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này./.