VINPA

Thị trường xăng dầu tới đây sẽ có nhiều mức giá bán khác nhau, người dân có quyền lựa chọn mua xăng của doanh nghiệp nào có mức giá bán hợp lý nhất. Cảnh “nhìn nhau” tăng giá cùng đó sẽ không còn.

Ông Phan Thế Ruệ - Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (Vinpa) chia sẻ bên lề hội thảo về Nghị định 83/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, thay thế Nghị định 84, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/11/2014.

Thưa ông, chỉ còn hơn một tháng nữa là Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu thay thế Nghị định 84 cũ sẽ có hiệu lực. Ông đánh giá như thế nào về những điểm mới của Nghị định này?

Tôi cho rằng Nghị định 83 có rất nhiều điểm mới căn bản, tạo điều kiện để thị trường xăng dầu Việt Nam vận hành theo cơ chế thị trường. Đồng thời, những điểm mới này sẽ giúp thị trường xăng dầu Việt Nam vận hành theo đúng tinh thần chỉ đạo xuyên suốt của Thủ tướng Chính phủ, là phải đưa thị trường xăng dầu Việt Nam tiệm cận với thị trường xăng dầu khu vực và thế giới.

Ông Phan Thế Ruệ - Chủ tịch Hiệp hộp Xăng dầu Việt Nam: Thị trường xăng dầu sẽ có nhiều mức giá bán khác nhau

Điểm mới thứ nhất, ngoài 3 đối tượng tham gia thị trường chính trước đây là đại lý, tổng đại lý và cửa hàng bán lẻ; thì Nghị định 83 đã bổ sung thêm 2 đối tượng nữa tham gia là thương nhân phân phối và thương nhân nhận quyền. Đối với thương nhân phân phối, quyền và nghĩa vụ sẽ ngang với đầu mối kinh doanh xăng dầu, được mua xăng dầu từ nhiều đầu mối và quyết định giá, nhưng không được quyền nhập khẩu xăng dầu. Thương nhân nhận quyền là thương nhân kinh doanh bán lẻ xăng dầu theo phương thức nhượng quyền thương mại từ thương nhân đầu mối và thương nhân phân phối. Đây là những điểm mới tiến bộ sẽ tạo ra sự cạnh tranh trên thị trường bán lẻ xăng dầu.

Trước đây theo Nghị định 84 giá do doanh nghiệp quyết định nhưng thực tế là do cơ quan quản lý, Nhà nước quyết định. Còn theo quy định tại Nghị định 83 thì doanh nghiệp là đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối được tự quyết định về giá nếu biên độ dao động giá dưới 3%. Điều này sẽ tạo ra sự linh hoạt trong giá bán xăng dầu, nghĩa là thị trường sẽ có nhiều giá bán lẻ khác nhau.

Như vậy nghĩa là Nghị định 83 đã … hoàn hảo và không có những điểm bất cập nào, thưa ông?

Không hẳn vậy, dù Nghị định 83 có nhiều điểm mới, nhưng khi nghiên cứu kỹ thì chúng tôi thấy có một số quy định trong Nghị định này nếu không có hướng dẫn cụ thể thì không thể thực hiện được.

Đơn cử, Nghị định 83 quy định “ổn định thuế nhập khẩu”. Ổn định ở đây là như thế nào, thời gian ổn định kéo dài bao lâu, rồi mức thuế suất ổn định cụ thể ra sao….thì Nghị định 83 lại không nêu được. Do đó, trong Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 83 phải quy định rất rõ các mức “ổn định” của thuế nhập khẩu xăng dầu.

Một điểm nữa là DN sẽ được tự điều chỉnh giá bán nếu biên độ dao động giá xăng dầu dưới 3%, nhưng giữa 2 lần điều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 15 ngày đối với trường hợp tăng giá và tối đa 15 ngày đối với giảm giá. Đáng lý khi DN có thể giảm được giá xăng dầu thì lại không thể giảm ngay nếu khoảng cách giữa 2 lần điều chỉnh chưa đủ 15 ngày…

Như ông nói thì sẽ không còn cảnh lâu nay các DN kinh doanh xăng dầu nhỏ thường “nhìn” theo “ông lớn” Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) mỗi khi điều chỉnh giá bán lẻ trên thị trường?

Hiện tượng này sẽ được hạn chế dần khi có nhiều đối tượng tham gia vào kinh doanh xăng dầu, nhất là sự xuất hiện của thương nhân phân phối. Lúc này cạnh tranh nhau dữ dội hơn, thị trường linh hoạt và minh bạch hơn thì DN họ sẽ chẳng có thời gian mà nhìn nhau rồi chờ anh lớn hơn tăng giá rồi tăng theo nữa.

Thị trường xăng dầu tới đây sẽ không còn cảnh nhìn nhau tăng/giảm giá?

Rút kinh nghiệm Thông tư hướng dẫn Nghị định 84 giữa 2 Bộ Công thương và Bộ Tài chính có nhiều điểm “vênh” nhau, dẫn tới sự chồng chéo trong quản lý thị trường xăng dầu. Theo ông, Thông tư hướng dẫn Nghị định 83 sẽ phải theo hướng nào để tránh lặp lại “vết xe đổ” trên?

Tôi kỳ vọng 2 bộ hợp tác với nhau để làm Thông tư liên bộ nếu không muốn lại “dẫm” vào con đường như con đường soạn thảo Thông tư hướng dẫn Nghị định 84. Nếu không có Thông tư liên bộ và anh nào anh ấy hướng dẫn thì lại chồng chéo và DN lại rơi vào thế “ngoảnh đằng nào cũng thấy vướng”.

Chỉ còn 1 tháng nữa, nếu Thông tư liên bộ về hướng dẫn thực hiện Nghị định 83 không được soạn thảo và ban hành nhanh chóng thì tôi e Nghị định 83 sẽ lại ách tắc ngay khi có hiệu lực. Bởi, tháng 12 tới các DN đầu mối sẽ phải nhập khẩu xăng dầu, họ cần biết cụ thể quy định “ổn định thuế” cụ thể ở đây sẽ như thế nào, hay chỉ nói chung chung như thế rồi DN lại “nháo nhào” không biết tuân theo quy định ra sao?

Rồi quy định “Quỹ bình ổn giá xăng dầu được trích lập và sử dụng liên tục, thường xuyên”, tôi cho rằng không hợp lý. Bởi, nếu trích quỹ liên tục thì người tiêu dùng sẽ thiệt mà xả quỹ liên tục thì DN sẽ chết. Những quy định này phải có hướng dẫn, mà theo tôi là hướng dẫn cực khó chứ không phải dễ.

Có 3 đối tượng được kinh doanh xăng dầu theo Nghị định 84 đôi khi đã khó quản chất lượng mặt hàng này. Khi có thêm 2 đối tượng tham gia kinh doanh xăng dầu, bài toán “quản” chất lượng xăng dầu sẽ được tính toán ra sao, thưa ông?

Đúng là khi nhiều thành phần, đối tượng cùng tham gia kinh doanh mặt hàng xăng dầu thì việc quản lý chất lượng mặt hàng này sẽ là bài toán khó. Nếu trước đây, tổng đại lý chỉ được mua của một đầu mối và đầu mối phải đảm bảo chất lượng thì tới đây tổng đại lý được phép được mua của nhiều đầu mối khác nhau, rồi đầu mối lại bán cho thương nhân nhận quyền…. chất lượng hàng từ điểm đầu tới điểm cuối sẽ là câu hỏi lớn. Tôi cho rằng, lúc này cả 4 Bộ là Bộ Công thương, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học & Công nghệ, Bộ Tài nguyên & môi trường phải ngồi với nhau trên cơ sở luật pháp đưa ra hướng dẫn cụ thể về chất lượng xăng dầu mới mong quản và siết được.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong Nghị định 83 là vẫn không có điều, mục nào nói rõ chế tài xử lý vi phạm trong kinh doanh xăng dầu. Đây phải chăng là điểm khuyết nữa của Nghị định 83, thưa ông?

Đúng vậy, tiếc là tới khi ban hành rồi thì Nghị định 83 vẫn “khuyết” các điều khoản về chế tài xử lý vi phạm trong kinh doanh xăng dầu, mà tôi cho là nó đáng phải đưa hẳn vào nội dung của một chương trong Nghị định.

Nếu chế tài xử phạt vi phạm chỉ được nêu trong Thông tư hướng dẫn thôi thì e không đủ tính pháp lý, tôi đề xuất cần có hẳn một Nghị định về chế tài xử lý vi phạm. Chế tài xử phạt phải ở mức cao để đủ tính răn đe.